Women’s Property Rights जर एखाद्या हिंदू महिलेचा मृत्यू वसियतशिवाय झाला, तर तिच्या संपत्तीवर पती, मुले, माहेर आणि सासर यांपैकी कोणाचा हक्क असतो? जाणून घ्या काय म्हणतो हिंदू उत्तराधिकार कायदा.
Women’s Property Rights
घरगुती वादात, विशेषतः संपत्तीच्या बाबतीत, एक महत्त्वाचा प्रश्न अनेकदा उद्भवतो – एखाद्या महिलेचा मृत्यू वसयत न करता झाला, तर तिच्या संपत्तीवर कोणाचा हक्क असतो?
या प्रश्नाचं उत्तर हिंदू उत्तराधिकार कायदा (Hindu Succession Act) 1956 आणि 2005 च्या सुधारणांमध्ये स्पष्ट दिलं आहे. या ब्लॉगमध्ये आपण हे सर्व टप्प्याटप्प्याने समजून घेणार आहोत.
👉सविस्तर माहिती जाणून घेण्यासाठी क्लिक करा👈
1. कोणत्या महिलांवर हा कायदा लागू होतो?
Women’s Property Rights Hindu Succession Act 1956 हा कायदा लागू होतो:
- हिंदू
- बौद्ध
- जैन
- शीख महिलांवर
📌 मुस्लिम, ख्रिश्चन, यहुदी महिलांवर त्यांच्या स्वतःच्या वैयक्तिक कायद्यांनुसार उत्तराधिकार ठरतो.
हे ही पाहा : नोकरीसाठी मोठी घोषणा | एसटी महामंडळात मेगाभरती | मोठी घोषणा
2. महिलेच्या मालकीची संपत्ती कोणती?
महिलेची संपत्ती म्हणजे फक्त दागिने नाही. तिच्या स्वतःच्या नावावर असलेली खालील मालमत्ता यामध्ये येते:
| संपत्तीचा प्रकार | उदाहरण |
|---|---|
| स्वतः कमाईतून खरेदी | नोकरी, व्यवसायातून घेतलेली घर, जमीन |
| माहेरहून मिळालेली | आई-वडिलांकडून वारसाहक्काने मिळालेली |
| सासरकडून मिळालेली | नवऱ्याची भेट, लग्नात मिळालेली मालमत्ता |
| इतर स्त्रोत | गिफ्ट, लॉटरी, वारसा |
👉 महिलेची स्वतःची संपत्ती हवी तर ती वसयतीने वाटप करू शकते.
👉तुम्हीही वारंवार पर्सनल लोन घेता? मग ‘हे’ ५ मोठे तोटे समजून घ्या👈
3. वसयत नसेल तर काय?
Women’s Property Rights जर महिला वसयत न करता मरण पावली असेल (intestate death), तर संपत्तीचे वाटप पुढील प्रमाणे होते:
🔸 प्रथम स्तर:
- पती
- मुलगा / मुलगी (दत्तक मुलांसह)
- पतीची आई (सासू)
उदाहरण:
जर पती व दोन मुले जिवंत असतील, तर संपत्ती तिघांमध्ये समान वाटली जाते.
हे ही पाहा : रेल्वे तिकिटांवर 25% ते 100% पर्यंत सवलत – कोण पात्र आहे आणि कशी मिळवायची?
🔸 द्वितीय स्तर:
- पतीचे वडील (सासरे), जर सासू नसेल
⚠️ दिर, नणंद, मेव्हणा यांना थेट हक्क नाही.
🔸 तृतीय स्तर:
- महिलेच्या आई-वडील (माहेर)
🔸 चौथा स्तर:
- भावंडे
📌 जर वरील सर्व नातेवाईक अनुपस्थित असतील, तर संपत्ती सरकारी ताब्यात जाते (Escheat to Government).
हे ही पाहा : लाडकी बहीण योजना – महिलांसाठी ५०,००० रुपयांचे कर्ज आणि नवा आर्थिक संधी
4. वसयत असेल तर काय?
Women’s Property Rights जर महिलेने वसयत (Will) तयार केली असेल, तर तिची संपत्ती फक्त त्या व्यक्तीला मिळते ज्याचे नाव वसयतीत नमूद आहे – तो कोणीही असू शकतो, नातेवाईक किंवा इतर कोणी.
➡️ वसयत कायदेशीर असून ती रजिस्टर केलेली असल्यास ती सर्वोच्च असते.
5. माहेरकडून मिळालेली संपत्ती – कोणाचा हक्क?
जर एखाद्या महिलेने आई-वडिलांकडून वारसाहक्काने संपत्ती मिळवली आणि तिचा मृत्यू वसयत न करता झाला, तर:
- ती संपत्ती सासरकडील नातेवाईकांना नाही मिळत.
- फक्त माहेरच्या रक्ताच्या नातेवाईकांनाच ती मिळते (आई-वडील, भाऊ, बहिण).
📌 हा महत्त्वाचा बदल कायद्यात स्पष्ट केला गेलेला आहे.
हे ही पाहा : मंत्रिमंडळ बैठकीत ६ महत्त्वाचे निर्णय | कृत्रिम वाळू धोरण, ITI आधुनिकीकरण आणि रस्त्यावरच्या मुलांसाठी योजना
6. कायद्यातील महत्त्वाची सुधारणा – 2005 चा दुरुस्ती कायदा
Women’s Property Rights 2005 मध्ये एक मोठा बदल झाला:
- मुलीला देखील तिच्या आई-वडिलांच्या संपत्तीवर तितकाच हक्क आहे जितका मुलाला.
- लग्न झाले आहे की नाही, याचा फरक पडत नाही.
👉 ही हिंदू उत्तराधिकार कायदा सुधारणा 2005 महिला समानतेच्या दृष्टीने ऐतिहासिक ठरली आहे.
7. वाद टाळण्यासाठी काय करावे?
- वसयत तयार करून ठेवावी
- संपत्तीची नोंद व पुरावे व्यवस्थित ठेवावेत
- कायद्याची माहिती घ्यावी
- कायदेशीर सल्ला घ्यावा
📌 विशेषतः ज्या महिलांच्या नावावर घर, जमीन आहे – त्यांनी Will तयार करून ठेवणे अत्यावश्यक आहे.
हे ही पाहा : Angel One Loan Kaise Le | Angel One वर लोन कसे मिळवावे
अधिकृत संदर्भ लिंक:
Women’s Property Rights महिलेच्या मृत्यूनंतर संपत्तीवर हक्क ठरवण्यासाठी वसयत व कायद्याचे ज्ञान अत्यावश्यक आहे. योग्य माहिती नसल्याने अनेक कुटुंबांमध्ये वितंडवाद निर्माण होतो.
🛑 तुम्ही महिला असाल, किंवा तुमच्या कुटुंबात संपत्तीच्या वाटणीचा प्रश्न असेल, तर आजच कायदेशीर सल्ला घ्या.