What is Relinquishment Deed in India हक्कसोडपत्र म्हणजे काय? रद्द करता येते का? कायदेशीर प्रक्रिया, कालमर्यादा, आवश्यक कागदपत्रे व नोंदणी यावर संपूर्ण माहिती मिळवा. ग्रामीण आणि शहरी मालमत्तेसाठी उपयुक्त मार्गदर्शक.
What is Relinquishment Deed in India
हक्कसोडपत्र (Release Deed) हा एक कायदेशीर दस्तावेज आहे जो मालमत्तेतील सहमालकाने त्यांचा हक्क दुसऱ्या सहमालकाला हस्तांतरित करण्यासाठी तयार केला जातो.
हा दस्त केवळ त्या व्यक्तीने तयार करावा ज्याच्याकडे त्या मालमत्तेतील अधिकृत हक्क आहे.
उदाहरणार्थ, वारसाहक्काने मिळालेली शेतजमीन, घर किंवा इतर स्थावर मालमत्ता यासाठी याचा उपयोग होतो.
👉सविस्तर माहिती जाणून घेण्यासाठी क्लिक करा👈
हक्कसोडपत्रासाठी लागणारी कागदपत्रे
- मालमत्तेची नोंदणीकृत कागदपत्रे
- ओळखपत्र (आधार कार्ड, पॅन कार्ड)
- पासपोर्ट साईज फोटो
- दोन साक्षीदारांची माहिती
- सातबारा उतारा व मिळकत नोंद
हे ही पाहा : महाराष्ट्र जमीन महसूल भोगवटदार वर्ग दोन ते वर्ग एक रूपांतरणाबाबत नवीन जीआर 2025
हक्कसोडपत्र नोंदणी प्रक्रिया
What is Relinquishment Deed in India नोंदणी केल्याशिवाय हक्कसोडपत्राला कायदेशीर मान्यता मिळत नाही.
➤ स्टेप्स:
- स्टॅम्प पेपरवर मसुदा तयार करणे
- दोन्ही पक्ष व साक्षीदारांसोबत सह्या घेणे
- सब-रजिस्ट्रार ऑफिसमध्ये नोंदणी
- तलाठी कार्यालयात दस्त सादर करणे
👉भोगवटदार वर्ग २ ते वर्ग १ रूपांतरण❗ नवा GR | जमिनीचे हक्क 2025👈
हक्कसोडपत्र कोण तयार करू शकतो?
What is Relinquishment Deed in India केवळ मालमत्तेतील हक्क असलेली व्यक्तीच हक्कसोडपत्र तयार करू शकते.
➡️ उदाहरण: वारसा हक्काने मिळालेली मालमत्ता, पालकांनी मुलांना दिलेली मालमत्ता.
हक्कसोडपत्र रद्द करता येते का?
➡️ होय, पण केवळ पुढील परिस्थितींमध्येच:
- जर फसवणूक झाली असेल
- दबावाखाली सही करण्यात आली असेल
- चुकीचा मजकूर दस्तात लिहिला गेला असेल
हे ही पाहा : प्रॉपर्टी मधील अवैध कब्जा कसा काढावा
➤ रद्द करण्याची कालमर्यादा:
What is Relinquishment Deed in India हक्कसोडपत्र तयार केल्यापासून ३ वर्षांच्या आत दिवाणी न्यायालयात दावा दाखल करता येतो.
👉 संबंधित सुप्रीम कोर्ट निकाल:
LiveLaw Verdict
कायदेशीर अटी आणि कलमे
- नोंदणी कायदा, 1908 – कलम 17: हक्कसोडपत्रासाठी अनिवार्य नोंदणी
- नोंदणी कायदा, कलम 49: अननोंदणीकृत दस्त कायदेशीर मान्य नाही
हे ही पाहा : महाराष्ट्र शासनाचे नवे शेतरस्ता धोरण – 2025
हक्कसोडपत्राचे नमुना स्वरूपात घटक:
- देणाऱ्या व घेणाऱ्या व्यक्तीचे नाव, वय, पत्ता, व्यवसाय
- मालमत्तेचे तपशील (शेती, घर, प्लॉट)
- एकत्र कुटुंब वंशावळ
- साक्षीदारांची माहिती
- दस्ताच्या अंमलबजावणीची माहिती
हक्कसोडपत्र आणि इतर कायदेशीर दस्तावेज तुलना
| दस्तावेजाचे नाव | हेतू | मुद्रांक शुल्क | कायदेशीर महत्त्व |
|---|---|---|---|
| हक्कसोडपत्र | मालकी हक्क सोडणे | तुलनात्मक कमी | होय |
| विक्री पत्र (Sale Deed) | विक्री व्यवहार | जास्त | होय |
| गिफ्ट डीड | मालमत्ता देणगी | मध्यम | होय |
हे ही पाहा : जमीन नसतानाही नोंद मिळाली तर ती आपल्या नावावर कशी करावी? – संपूर्ण मार्गदर्शक
उपयुक्त टिपा आणि शंका निरसन
- हक्कसोडपत्र हे केवळ स्थावर मालमत्ता (इमाने) साठी लागू होते.
- जर नोंदणी झाली नसेल, तर दस्त न्यायालयात ग्राह्य धरले जाणार नाही.
- शेती मालमत्तेतील वाटा सोडताना गाव नमुना ६ आणि ७/१२ उताऱ्यात नोंद आवश्यक.
What is Relinquishment Deed in India हक्कसोडपत्र हा एक अत्यंत महत्त्वाचा कायदेशीर दस्त आहे जो फक्त सहमालक किंवा वारस व्यक्ती वापरू शकतो. यामध्ये सर्व कायदेशीर बाबींचे पालन करून दस्त तयार व नोंदणीकृत केला पाहिजे.
जर चुकीच्या पद्धतीने हक्कसोडपत्र घेतले गेले असेल तर संबंधित व्यक्तीने तीन वर्षांच्या आत न्यायालयात दावा दाखल करून त्यास रद्द करण्याची मागणी करू शकतो.
➡️ हक्कसोडपत्राचे कायदेशीर दस्त तयार करताना वकीलाचा सल्ला घेणे अत्यावश्यक आहे.
हे ही पाहा : 100 रुपयात परदेशात घर : फक्त ₹100 मध्ये फ्रान्समध्ये घर! – भारतीयांसाठी ऐतिहासिक संधी
आपणास हा लेख कसा वाटला ते खाली कमेंट करून जरूर कळवा. आपल्या प्रश्नांवर आधारित अधिक मार्गदर्शक लेख आम्ही लवकरच प्रकाशित करू.
📌 More Help (Official References):