Section 8 Hindu Succession Act हिंदू उत्तराधिकार कायदा 1956 अंतर्गत नातवंडांना आजोबांच्या प्रॉपर्टीवर हक्क मिळतो का? दिल्ली उच्च न्यायालयाचा 2025 निर्णय वाचून जाणून घ्या.
मित्रांनो, आपल्या आजूबाजूला वारस हक्काच्या वादाबद्दल नेहमी ऐकायला मिळते. विशेषतः घर, जमीन किंवा इतर मालमत्ता जेव्हा कोणीतरी वसीयत न करता सोडून जातो, तेव्हा कायद्याच्या आधारे कोणाला हक्क मिळेल? हा मोठा प्रश्न उभा राहतो.
हिंदू उत्तराधिकार कायदा 1956 (Hindu Succession Act 1956) आणि त्याचा कलम आठ (Section 8) हा या प्रश्नाचं उत्तर देतो.
- जर एखादा हिंदू पुरुष किंवा महिला वसीयत न करता मरण पावले, तर त्यांची संपत्ती कायद्याच्या क्रमाने वाटली जाते.
- सर्वप्रथम मालमत्ता क्लास वन वारस (Class I heirs) कडे जाते.
Section 8 Hindu Succession Act
Class I heirs म्हणजे:
- पत्नी/पती
- मुले
- आई-वडील (जर मुले मृत्यू पावलेली असतील)
याचा अर्थ नातवंडांना थेट हक्क मिळत नाही, जोपर्यंत त्यांच्या पालक (मुलगा/मुलगी) जिवंत असतात.
दिल्ली उच्च न्यायालयाचा केस 2025: पार्श्वभूमी
Section 8 Hindu Succession Act दिल्ली उच्च न्यायालयामध्ये आलेल्या केसची पार्श्वभूमी अशी आहे:
- आजोबा सोपानरावांनी 1972–73 मध्ये प्रॉपर्टी खरेदी केली होती.
- 1994 मध्ये त्यांचा मृत्यू झाला, आणि त्यांनी कुठलीही वसीयत न केलेली होती.
- त्यांच्या पत्नी, मुलगा राजेश आणि मुलगी हे तिघेही जिवंत होते.
- नातवंड मनीषाने दावा केला की आजोबांच्या प्रॉपर्टीत तिला हिस्सा मिळावा, कारण ती त्यांच्या नातवंड आहे.
राजेश यांनी या दाव्याला विरोध केला, कारण कायदा सांगतो की नातवंडांना थेट हक्क मिळत नाही जोपर्यंत पालक जिवंत आहेत.
कायदेशीर मुद्दा
मुख्य प्रश्न:
- नातवंडांना आजोबांच्या प्रॉपर्टीवर हिस्सा मिळतो का?
- जर दावे कायद्याच्या विरोधात असतील, तर त्यांना Section 11 of CPC नुसार सुरुवातीसच रिजेक्ट करता येईल का?
न्यायालयाने तपासले: Section 8 Hindu Succession Act
- कलम 8 आणि Schedule
- Class I वारस जिवंत असताना नातवंडांना हक्क नाही.
- मनीषाचे पालक जिवंत असल्यामुळे तिचा दावा कायदेशीर नाही.
न्यायालयाचा निर्णय
- मनीषाची याचिका फेटाळण्यात आली.
- स्पष्ट सांगितले की नातवंडांना आजोबांच्या प्रॉपर्टीवर हक्क तब्बल पालकांच्या मृत्यूनंतरच मिळतो.
- कायदा पाळण्याची गरज: संपत्तीचे हक्क क्रमवार वाटले जातात.
Section 8 Hindu Succession Act याचा संदेश: नातवंडांना हक्क मिळावा यासाठी वसीयत तयार करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
पिंपल्सनंतरचे खड्डे कायमचे राहतात का? | चेहऱ्यावरील डाग-खड्डे भरण्याचे आयुर्वेदिक उपाय
Section 8 चा महत्व
- Section 8 अंतर्गत, संपत्ती थेट मुला/मुली कडे जाते.
- मुला/मुलगी मृत्यू पावले किंवा नसेल तर नातवंडांना हक्क मिळत नाही.
- ही नियमावली संपत्ती विवाद टाळण्यासाठी ठरते.
काय शिकायला मिळते?
- संपत्तीचे हक्क स्पष्ट ठेवा:
- वसीयत न करता संपत्ती सोडल्यास कायदा थेट वारस ठरवतो.
- वारसा हक्काचे नियम समजून घ्या:
- नातवंडांना हक्क मिळतो फक्त पालकांच्या मृत्यूनंतर.
- कायद्याचे पालन करा:
- संपत्तीवाटपात वाद टाळण्यासाठी कायदेशीर कागदपत्रे आवश्यक आहेत.
मनीषा–राजेश केसचे उदाहरण
- आजोबा सोपानरावांचे प्रॉपर्टी उदाहरण
- मनीषाने दावा केला परंतु न्यायालयाने रिजेक्ट केला
- स्पष्ट नियम: Class I heirs जिवंत असतील तर नातवंडांचा हक्क नाही
Section 8 Hindu Succession Act हा निर्णय वारसा हक्काच्या वादांमध्ये मार्गदर्शक ठरतो.
नातवंडांना आजोबांच्या प्रॉपर्टीवर थेट हक्क मिळत नाही जोपर्यंत पालक जिवंत आहेत.
राज्य सरकारची दिवाळीपूर्वी शेतकऱ्यांना सरसकट मदत: मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांचे आश्वासन
- संपत्तीवर नियंत्रणासाठी वसीयत तयार करणे आवश्यक आहे.
- हिंदू उत्तराधिकार कायदा 1956, विशेषतः Section 8, हे स्पष्ट मार्गदर्शन देते.
- न्यायालयाचा निर्णय स्पष्ट संदेश देतो: कायद्याचे पालन करा आणि संपत्तीची व्यवस्था आधीच करा.