neighbor tree branch property rights शेजाऱ्यांच्या झाडाच्या फांद्या तुमच्या घरात डोकावत असतील तर कायदेशीर हक्क कोणाचे? फळांवर हक्क, ट्रेसपास कायदा, आणि महाराष्ट्र वृक्ष कायद्याअंतर्गत उपाय काय आहेत हे जाणून घ्या.
neighbor tree branch property rights
शहरांमध्ये किंवा सोसायट्यांमध्ये जागेची कमी आणि हिरवळीचा मोह, या दोहोंमुळे अनेकदा झाडे लावली जातात. परंतु, शेजाऱ्यांनी लावलेली झाडे जेव्हा आपल्या मालमत्तेत वाढतात, तेव्हा वाद उद्भवतात.
फांद्या कापण्याचा अधिकार हा सर्वसामान्य नागरिकांचा मूलभूत हक्क आहे का? याचं उत्तर कायद्यात आहे.
👉सविस्तर माहितीसाठी क्लिक करा👈
फांद्या तुमच्या भागात – झाड कोणाचं, फळ कोणाचं?
neighbor tree branch property rights एक आंब्याचं झाड एका सोसायटीच्या हद्दीत आहे. फांद्या शेजारील सोसायटीत गेल्या आहेत. आंब्याचे सीझन आला की फळांवरील हक्क कोणाचा हा वाद उफाळून येतो.
- झाड आमचं, म्हणून फळं आमची का?
- फांद्या आमच्या जागेत, म्हणून आम्ही कचरा साफ करतो, मग फळं आमची का नाहीत?
ही परिस्थिती भारतात अनेक ठिकाणी घडते.
कायदे सांगतात काय?
📜 इंडियन ईजमेंट ॲक्ट, 1882
हा कायदा सांगतो की, एक व्यक्ती दुसऱ्याच्या मालमत्तेवर विशिष्ट परिस्थितीत काही मर्यादित हक्क गृहीत धरू शकतो. उदा. पाणी, हवा, उजेड किंवा रस्त्याचा वापर.
🔑 पण झाडाच्या फांद्या या अंतर्गत नाहीत.
हे ही पाहा : प्रॉपर्टीचे 5 महत्त्वाचे नियम | कुटुंबात वाद न होता मालमत्ता विभागणी कशी करावी?
⚖️ केरळ उच्च न्यायालयाचा 1987 चा निकाल
AIR 1987 Kerala 72
न्यायालय म्हणते:
“शेजाऱ्याच्या मालकीच्या झाडाच्या फांद्या जर दुसऱ्याच्या जागेवर आल्या असतील, तर त्या फांद्यांवर मालकाचा हक्क राहत नाही. त्यामुळे फळं सुद्धा शेजाऱ्याची नाहीत.”
✅ न्यायालयीन उदाहरण:
neighbor tree branch property rights या केसमध्ये प्रतिवादी फांद्या कापायला नकार देत होता. न्यायालयाने स्पष्ट सांगितलं की, फांद्या दुसऱ्याच्या मालकीच्या जागेत गेल्या असतील तर त्यांना कापण्याचा हक्क त्या व्यक्तीला आहे.
👉घरकुल लाभार्थ्यांसाठी आनंदाची बातमी, केंद्र शासनाचा मोठा निर्णय👈
महाराष्ट्रातील कायदे: वृक्ष तोडण्यासाठी परवानगी आवश्यक
🌱 महाराष्ट्र शहरी वृक्षसंवर्धन कायदा, 1975
Official Link: indiacode.nic.in
या कायद्यानुसार, कोणतीही झाड तोडण्यासाठी (फांद्या असोत किंवा पूर्ण झाड) “वृक्ष अधिकारी” यांच्याकडून पूर्वपरवानगी घेणे बंधनकारक आहे.
🔒 त्यामुळे, झाडाच्या फांद्या कापताना कायदेशीर प्रक्रिया पाळणे गरजेचे आहे.
हे ही पाहा : शेतीच्या जमिनीवर घर बांधताय? थांबा! कायदा काय सांगतो?
सोसायटी वादांचे वास्तव: इगोपेक्षा संवाद महत्त्वाचा
neighbor tree branch property rights अनेकदा असे वाद संवादाअभावी आणि अहंकारामुळे वाढतात.
- झाड लावणाऱ्यांना श्रेय हवं असतं
- झाडामुळे त्रास सहन करणाऱ्यांना न्याय हवा असतो
👉 मध्यम मार्ग: शेजाऱ्यांशी संवाद साधा, आणि एकमेकांच्या हक्कांचा आदर करा.
हे ही पाहा : आता 200 रुपयांत होणार जमिनीची हिस्सेवाटप मोजणी, राज्यातील लाखो शेतकऱ्यांना दिलासा!
ट्रेसपास कायदा लागू होतो का?
neighbor tree branch property rights जर तुम्ही शेजाऱ्याच्या मालमत्तेत जाऊन झाडाची फळं तोडत असाल, तर हे “क्रिमिनल ट्रेसपास” ठरू शकतं.
➡️ पण जर फांद्या तुमच्या जागेत आहेत, आणि तुम्ही ती फळं घेत असाल, तर हे ट्रेसपास नव्हे.
NOTE: फळं खाली पडल्यावर ती कोणाची? यावर न्यायालयांनी मत दिलं आहे की:
- जर फळ तुमच्या जागेत पडतं, तर ते तुमचं आहे.
कायदेशीर उपाय कोणते?
✅ काय करता येईल:
- वृक्ष अधिकारी कडून परवानगी घेऊन फांद्या कापा
- शेजाऱ्यांशी चर्चा करा
- स्थानिक पोलीस ठाण्यात तक्रार नोंदवा, जर संवाद होत नसेल
- न्यायालयात सिव्हिल केस दाखल करा
❌ काय करू नये:
- शेजाऱ्याच्या जागेत परवानगीशिवाय प्रवेश करू नका
- झाडाची संपूर्ण तोडणी विनापरवानगी करू नका
हे ही पाहा : “तुमच्या कमकुवत CIBIL स्कोअरवर त्वरित लोन कसा घ्यावा? | 2025 मधील सर्वोत्तम इन्स्टंट लोन अॅप्स”
तुमच्या हक्कांचे रक्षण करण्यासाठी काय लक्षात ठेवावे?
| मुद्दा | स्पष्टीकरण |
|---|---|
| फांद्या कापण्याचा अधिकार | तुमच्या जागेत आल्यास फांद्या तुम्ही कापू शकता |
| फळांवरील हक्क | फांद्या तुमच्या भागात असल्यास, फळं तुमची असू शकतात |
| झाडामुळे कचरा | जर कचरा होत असेल, तर त्यासाठी नुकसानभरपाई मागता येते |
| परवानगीशिवाय तोडणी | ट्रेसपास किंवा वन कायद्यांतर्गत गुन्हा होऊ शकतो |
वास्तविक उदाहरण आणि संदर्भ
केस स्टडी: Kuppandi vs Shivsankaran (1985)
neighbor tree branch property rights शेजारी फांद्या कापण्यास नकार देत होते. न्यायालयाने निर्णय दिला:
ही केस सुद्धा फळांवरील हक्काच्या बाबतीत निर्णायक आहे.
हे ही पाहा : पशु किसान क्रेडिट योजना कर्ज काढा जनावरे घ्या
कायदा तुमच्याच बाजूने आहे
neighbor tree branch property rights झाडाची मालकी एखाद्याची असली, तरी फांद्या तुमच्या जागेत आल्यास तुम्हाला हक्क आहे त्या कापण्याचा आणि त्यावरचे फळ घेण्याचा.
तथापि, सर्व कायदेशीर प्रक्रिया पाळणं आवश्यक आहे – वृक्ष अधिकाऱ्यांची परवानगी आणि शेजाऱ्यांशी संवाद या दोन्ही गोष्टी महत्त्वाच्या आहेत.