Lumpy skin disease लंपी त्वचा आजार हा गोवंशीय जनावरांमध्ये पसरत असून यामुळे मोठ्या प्रमाणावर दुधउत्पादन घटते. जाणून घ्या याचे लक्षण, उपचार, प्रतिबंध आणि योग्य व्यवस्थापनाची सविस्तर माहिती.
Lumpy skin disease
लंपी स्किन डिजीज (Lumpy Skin Disease) हा गोवंशीय जनावरांमध्ये आढळणारा एक विषाणूजन्य साथीचा आजार आहे.
हा Capripoxvirus या देवी वर्गातील विषाणूमुळे होतो आणि प्रामुख्याने गायी, वासरे, बैल यांना बाधित करतो. मेंढ्या, शेळ्या, म्हशींना मात्र या आजाराचा प्रभाव कमी आढळतो.
👉सविस्तर माहितीसाठी क्लिक करा👈
आजाराचा प्रसार कसा होतो?
- डास, माशा, गोछिड, चिलटे इ. कीटकांद्वारे
- बाधित जनावरांच्या नाकातील स्त्राव, जखमा
- जनावरांच्या संपर्कातील वस्तू, पाणी, चारा
- गोठ्यातील अस्वच्छता आणि वाहतूक
➡️ यामुळे आजार झपाट्याने संपूर्ण कळपात पसरतो. Lumpy skin disease
लंपी त्वचा आजाराची लक्षणं
- 104-105° F ताप
- पायावर सूज, जनावर लंगडतं
- त्वचेखाली गाठी (2–5 सेमी)
- लसिका ग्रंथी सुजतात (गळा, मागचा पाय)
- भूक मंदावते, हालचाल कमी होते
- दूध उत्पादनात घट
- नाक व डोळ्यांतून स्त्राव
➡️ काही वेळेस गर्भपात होण्याची शक्यता असते.
हे ही पाहा : हयातीचा दाखला मोबाईलवरून कसा काढावा (2025) – संपूर्ण मार्गदर्शक
उपचार काय असावेत?
- पशुवैद्यकीय सल्ल्याने औषधोपचार सुरू करावेत
- विलगीकरणात ठेवून ताप, जखम, सूज यावर लक्ष द्यावे
- रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवणारा आहार द्यावा
- सूज कमी करण्यासाठी मॅग्नेशियम सल्फेट + ग्लिसरीन लेप
- नाक-डोळे स्वच्छ ठेवावेत, चिकट स्त्राव वेळेवर काढावा
💡 तोंडावाटे औषध पाजणे टाळा, पाण्यात मिसळून वा भरड्यात देणे फायदेशीर. Lumpy skin disease
👉AI शेतकऱ्यांच्या मदतीला! गुगलचं तंत्रज्ञान शेतीत बदल घडवणार…👈
प्रतिबंधात्मक उपाययोजना
✅ 1. लसीकरण
गोवंशीय जनावरांचे प्रतिबंधात्मक लसीकरण करणे अत्यंत आवश्यक.
✅ 2. गोठ्याची स्वच्छता
- सोडियम हायपोक्लोराईड/1% फॉर्मॅलिन वापरा
- तीन दिवसांतून एकदा फवारणी
✅ 3. कीटक नियंत्रण
➡️ 1 लिटर पाण्यात:
- 10 मि.ली. करंज तेल
- 10 मि.ली. कडुलिंब तेल
- 40 ग्रॅम अंगाचा साबण
याचे फवारणी मिश्रण तयार करावे.
हे ही पाहा : मोफत एसटी पास योजना 2025 – ग्रामीण भागातील मुलींना शिक्षणासाठी सरकारची मोठी मदत!
विशेष सल्ला: विलगीकरण व जैव सुरक्षा
- बाधित जनावरांना निरोगी जनावरांपासून वेगळं ठेवा
- चारा, पाणी स्वतंत्र द्या
- जनावरांना सार्वजनिक पाणवठ्यावर न नेता, खास व्यवस्था करा
- गोठ्यांत प्रवेश करणाऱ्या व्यक्तींचं निर्जंतुकीकरण करा Lumpy skin disease
जनावरांच्या व्यवस्थापनासाठी सल्ले
| बाब | उपाय |
|---|---|
| वैरण खाणं कमी | हाताने वैरण खाऊ घालणं |
| ताप व सूज | गरम पाण्याचा शेक + सुजेवर लेप |
| झोपत नसणे | अंगाखाली पोते वाळलेले गवत टाका |
| जखम | रोज ड्रेसिंग, खोबरेल तेल + कापूर |
| श्वास अडचण | गरम पाण्याची वाफ, नाक स्वच्छता |
➡️ 80% सेवा आणि 20% औषध हे सूत्र प्रभावी आहे.
हे ही पाहा : महाराष्ट्रातील मुसळधार पावसाचा अंदाज: कोकण, विदर्भ, मराठवाडा हवामान अपडेट (2025)
काय टाळावं?
- बाधित जनावरांना चरण्यास सोडू नये
- बाजार, यात्रा, एकत्र येणं टाळावं
- नवीन जनावरांची खरेदी स्थगित ठेवावी
- गाभण जनावरांची विशेष काळजी घ्या
- बाधित गाईचं दूध वासरांना न पाजता, उकळून किंवा निरोगी गाईचं दूध द्या Lumpy skin disease
अधिकृत स्रोत व मदत:
👉 DAHD (Department of Animal Husbandry):
https://dahd.nic.in
📞 पशुवैद्यकीय मदत: स्थानिक जिल्हा पशुवैद्यकीय दवाखाना
हे ही पाहा : किमान गुंतवणुकीत हाय‑प्रेशर वॉशिंग बिझनेस : संपूर्ण मार्गदर्शिका
Call to Action:
Lumpy skin disease तुमच्या गावात लंपी आजार पसरलाय का? शंका आहेत का?
➡️ पशुवैद्यकीय दवाखान्यात संपर्क करा
➡️ हा ब्लॉग इतर शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचवा