Land Acquisition Act शेतजमिनीच्या मालकी हक्कात बदल कधी होतो? वारस नोंद, खरेदी-विक्री, न्यायालयीन निर्णय आणि सरकारी भूसंपादन अशा विविध कायदेशीर प्रक्रियांची संपूर्ण माहिती मराठीतून जाणून घ्या.
Land Acquisition Act
महाराष्ट्रात दररोज हजारो शेतकरी, वारसदार, आणि नागरिक जमिनीच्या मालकी हक्कात बदलासंबंधी प्रक्रिया करत असतात. अनेक वेळा वाद, फसवणूक, चुकीची नोंद किंवा माहितीअभावी नुकसान होते.
तुम्ही जर शेतजमिनीचे खरे मालक असाल किंवा वारसदार असाल, तर ही माहिती कायद्यानुसार जमिनीवरील हक्काचे संरक्षण करण्यात मदत करेल.
👉सविस्तर माहितीसाठी क्लिक करा👈
मालकी हक्कात बदल होण्याची प्रमुख कारणे
1️⃣ भूसंपादनामुळे मालकीत बदल
Land Acquisition Act सरकार सार्वजनिक प्रकल्पासाठी (रोड, रेल्वे, वीज प्रकल्प, योजना) जमिनीचे अधिग्रहण करते.
हे ‘भूमिसंपादन पुनर्वसन आणि पुनर्स्थापना अधिनियम 2013’ (Right to Fair Compensation and Transparency in Land Acquisition, Rehabilitation and Resettlement Act, 2013) अंतर्गत होते.
📌 प्रक्रिया:
- मूळ मालकाचे नाव हटवले जाते
- सरकारचे नाव सातबाऱ्यावर चढवले जाते
- भरपाई बाजारभावानुसार दिली जाते
📖 अधिकृत कायदा व माहिती (DoLR)
हे ही पाहा : लातूर जिल्ह्यात पीकविमा मिळाला नाही? तक्रार नोंदवा – येथे संपूर्ण माहिती व तारीखा
2️⃣ खरेदी-विक्री व्यवहारातून मालकीत बदल
Land Acquisition Act ही सर्वात सामान्य आणि कायदेशीर प्रक्रिया आहे. जमिनीची खरेदी विक्री झाल्यानंतर, खरेदीखत (Sale Deed) तयार होते.
📋 प्रक्रिया:
- तलाठ्याकडे फेरफार अर्ज सादर करावा
- खरेदीखताची प्रत, बँकेचा बोजा (असल्यास), आणि मागील सातबारा जोडावा
- मंडळ अधिकारी मंजुरीनंतर नवीन नाव सातबाऱ्यावर चढते
📎 Micro Keyword: फेरफार नोंदी कशी करायच्या?
👉पोटहिश्श्याच्या जमिनींच्या दस्तनोंदणीसाठी नकाशा जोडणे बंधनकारक👈
3️⃣ वारस नोंदीमुळे बदल
Land Acquisition Act मालकाचा मृत्यू झाल्यानंतर, कायदेशीर वारसांनी 90 दिवसांच्या आत तलाठ्याकडे अर्ज करणे बंधनकारक असते.
📋 आवश्यक कागदपत्रे:
- मृत्यू प्रमाणपत्र (Death Certificate)
- वारस साक्षांकीत शपथपत्र
- इतर नातेसंबंधाचे पुरावे
📝 वारसांची नोंद झाल्यावर, मालकी हक्क संबंधित वारसांकडे जातो.
हे ही पाहा : व्यवसाय सुरू करण्यासाठी लागणाऱ्या 9 गोष्टी | How to Start a Business in Marathi
4️⃣ न्यायालयीन आदेशातून जमिनीचे वाटप
Land Acquisition Act कुटुंबातील सहहिस्सेदारांमध्ये मतभेद झाल्यास, तहसीलदार प्रकरण न्यायालयात सोपवतो. CPC कायदा कलम 54 अंतर्गत न्यायालय निर्णय देते.
📌 उदाहरण:
- दोन भावांमध्ये वाद असल्यास कोर्ट निर्णय देतो
- त्यानंतर प्रशासन नोंदी अपडेट करते
📎 Micro Keyword: जमीन वाद कायद्याप्रमाणे
हे ही पाहा : वंशपरंपरागत मालमत्तेची विक्री करताय? थांबा – या लोकांची संमती घेणे कायद्यानुसार आवश्यक आहे!
5️⃣ सक्षम अधिकाऱ्याच्या आदेशाने बदल
Land Acquisition Act कधी कधी बोगस दस्तऐवज वापरून व्यक्तीने जमीन आपल्या नावावर करून घेतली असेल, तर:
- तक्रार दाखल करा
- सक्षम अधिकारी (SDO, तहसीलदार) आदेश काढतो
- चुकीची नोंद रद्द होते
- सुधारित सातबारा मिळतो
🛡️ फसवणुकीपासून संरक्षणासाठी कायदेशीर मार्ग उपलब्ध आहेत.
सातबारा उताऱ्यावर नाव कसे चढवतात?
सातबारा (7/12 Utara) हा जमिनीचा मालकी हक्क सांगणारा महत्त्वाचा दस्तऐवज आहे.
मालकी हक्कात कोणतीही बदल नोंदवण्यासाठी फेरफार नोंदणी अनिवार्य आहे.
🌐 ऑनलाइन प्रक्रिया:
- महाभूमी अभिलेख पोर्टल
- फेरफार अर्ज करा → दस्तऐवज अपलोड करा
- मंजुरीनंतर सातबारा अपडेट होतो
हे ही पाहा : जमीन खरेदी विक्रीचे फसवणुकीचे प्रकार | Types of Land Buying & Selling Frauds and How to Avoid Them
संबंधित शासकीय कार्यालये
| कार्यालय | कार्य |
|---|---|
| तलाठी | फेरफार अर्ज स्वीकारणे |
| मंडळ अधिकारी | फेरफार मंजुरी देणे |
| तहसीलदार | वाद सोडवणे, फसवणूक प्रकरण |
| जिल्हाधिकारी | अपील व पुनर्निरीक्षण |
| नोंदणी कार्यालय | खरेदीखत नोंदणी |
कायदेशीर सुरक्षितता कशी राखावी?
- नेहमी खरेदीखताची नोंदणी नोंदणी कार्यालयात करा
- सातबारा उतारा दर 6 महिने तपासा
- वारस नोंदी वेळेवर करा
- मालमत्तेवर वाद असल्यास तात्काळ कायदेशीर सल्ला घ्या
हे ही पाहा : शेत रस्त्यांचे वाद आणि त्याचे निराकरण: एक गंभीर समस्या आणि त्यावरचे उपाय
महत्वाचे दुवे:
- महाभूमी – सातबारा माहिती
- भूमिसंपादन कायदा – DoLR India
- महाराष्ट्र महसूल विभाग
- भूमिअभिलेख eFerfar प्रणाली
Land Acquisition Act जमिनीचा मालकी हक्क हे एक महत्त्वाचे आणि कायदेशीरदृष्ट्या नाजूक क्षेत्र आहे.
आपल्याकडे मालकी हक्क असेल, तरी तो सातबाऱ्यावर दिसत नसेल तर तो कायदेशीर मान्यता प्राप्त नसतो.
✅ तुम्ही शेतकरी, वारसदार, खरेदीदार किंवा सहहिस्सेदार असाल, तरी वरील माहिती तुमचं हक्क सुरक्षित ठेवण्यासाठी आवश्यक आहे.